Woningzoekenden beslissen mee over woonbeleid in Utrecht en Amsterdam

In steeds meer gemeenten beslissen woningzoekenden mee in de koers van het woonbeleid. Utrecht en Amsterdam experimenteren met woonraden en participatie, zodat ook toekomstige bewoners meebeslissen over nieuwbouwprojecten.

Bron: Gebiedsontwikkeling.nu

Auteur: Bono Siebelink

Met de aanstaande verkiezingen staat de versnelling van de woningbouw weer hoog op de agenda. Met als veelgenoemde maatregel: de versnelling van bezwaarprocedures. Omwonenden die bezwaren maken tegen nieuwbouwplannen in hun omgeving en zo woningbouwprojecten soms jaren vertragen, moeten volgens de meeste politieke partijen snel een toontje lager zingen. Versnelde en verkorte procedures worden als onderdeel van de oplossing gezien om de vaart in bouwplannen terug te brengen.

Opvallend is dat veel partijen de noodzakelijke beperkingen in procedures rechtvaardigen door het belang van de woningzoekende te onderstrepen. D66 schrijft bijvoorbeeld in het verkiezingsprogramma dat “het recht om bezwaar te maken nu vaak sterker is dan het recht op een woning.” Ook GroenLinks-PvdA betoogt in haar programma: “Woningzoekenden boven bezwaarmakers. In tijden van enorme woningnood, moeten we het belang van woningzoekenden zwaar wegen.” De stem van die woningzoekenden moet formeel een plek krijgen in woningbouwplannen, zeggen deze partijen.

Een stem miste

Landelijk blijft het betrekken van woningzoekenden vooralsnog bij een ambitie, maar op gemeentelijk niveau worden ondertussen al stappen gezet om hun stem mee te nemen in participatietrajecten en beleidsvorming. Bijvoorbeeld in Utrecht, waar D66-raadslid Berdien van der Wilt in het voorjaar een   initiatiefvoorstel   indiende om de belangen van zittende en woningzoekende bewoners beter af te wegen.

“We merkten dat bij ruimtelijke projecten de balans zoek was,” zegt Van der Wilt. “Vooral de stemmen van omwonenden of buurtbewoners die tegen woningplannen waren, werden gehoord bij participatie en informatieavonden. Er miste een stem: om meer evenwicht in de belangen van alle bewoners te vinden, moesten woningzoekenden ook een stem krijgen. Zij hebben mogelijk belang bij de versnelling van woningbouw omdat ze op zoek zijn naar een woning.”

Momenteel wordt het initiatiefvoorstel uitgewerkt door een Utrechtse Woontafel voor woningzoekenden en vernieuwde participatietrajecten in te richten. Bij de Woontafel worden belangenorganisaties van uiteenlopende woningzoekenden (denk aan jongeren of senioren) uitgenodigd om mee te praten over lange termijnplannen, zoals omgevingsvisies of grootschalige gebiedsontwikkelingen. Van der Wilt: “De belangenorganisaties snappen waar de behoefte van hun doelgroep ligt. Nu worden die organisaties nog weinig bij elkaar gebracht om samen mee te praten over de koers van het woonbeleid.”

Op dit moment wordt het formele proces van de woontafels door de gemeente ingericht, maar in de ontwikkeling van Rijnenburg – goed voor zo’n 25.000 woningen – wordt de Woontafel al ingezet. Daar wordt bij het opstellen van de doelstellingen en randvoorwaarden van het project in de zogenaamde ‘uitgangspuntennotitie’ de stem van toekomstige bewoners en gebruikers meegenomen.

Participatie

Terwijl de Woontafel in een vroeg stadium van een project wordt ingezet, wordt in een latere fase bij de participatie ook gezocht naar de input van woningzoekenden. Van der Wilt heeft in de participatieverordening en gemeentelijke afspraken met grootschalige ontwikkelaars laten meenemen dat bij participatietrajecten ook individuele woningzoekenden uitgenodigd worden en hun stem een plek moet krijgen. Zo werden in de   gebiedsontwikkeling Cartesius   al straatgesprekken georganiseerd waarbij voorbijgangers werden gevraagd of zij daar zouden willen wonen en hoe het volgens hen vorm zou moeten krijgen.

Je hoopt dat zittende bewoners en woningzoekenden zich kunnen inleven in elkaars werelden -
Berdien van der Wilt

Maar de uitdaging voor de ontwikkelaars om de woningzoekende te vinden, is groot volgens Van der Wilt: “Meepraten over een wijk die er nog niet is, voelt voor woningzoekenden nog ver in de toekomst. We experimenteren nog met manieren om ze te verleiden om mee te praten, bijvoorbeeld door cadeaubonnen te geven of hulp te bieden bij het zoeken van een woning. Zelf stond ik achter het idee om bewoners voorrang te geven, bijvoorbeeld door de verkorting van de wachttijd op hun woning. Maar dat vond de meerderheid in de raad te ver gaan.”

Om die woningzoekenden te vinden, worden allerlei zoekmethoden uit de kast getrokken. Woningzoekenden worden online   getarget , bijvoorbeeld door gerichte online-vragenlijsten en social media, door gegevens van ontwikkelaars op te halen over bewoners die eerder interesse toonden in een gebied of bij het Utrechtse platform   Woonzoekers.   Op dat platform – opgericht door de Woonbond en Utrechtse woningcorporaties – zijn woningzoekenden aangesloten en is informatie beschikbaar over waar in de stad zij willen wonen.

Met deze recente ontwikkeling zijn de voorwaarden voor participatie geschetst. Volgens Van der Wilt moet de echte uitdaging nog komen wanneer de daadwerkelijke participatie uitgevoerd gaat worden en de eerste gesprekken plaatsvinden waar zittende bewoners en woningzoekenden samen om tafel gaan. “Je hoopt dat zittende bewoners en woningzoekenden zich kunnen inleven in elkaars werelden.”

Lees hier het volledige artikel

Op de hoogte blijven van nieuwe inspiratie-artikelen? Meld je aan voor de Partispiratie Updates !